Indonesië, officieel Republik Indonesia, gelegen in
Zuidoost-Azië, bestaat uit een archipel van 17.508 eilanden en is daarmee 's
werelds grootste eilandstaat. Het land grenst direct aan Papoea-Nieuw-Guinea,
Oost-Timor en Maleisië. Andere landen die Indonesië omringen zijn Singapore,
Brunei, de Filippijnen, Australië en de door India bestuurde Nicobaren.
De eilandstaat heeft een totale oppervlakte van 1.904.569
km². Met een populatie van ruim 250 miljoen inwoners is het qua inwoneraantal
het op drie na grootste land ter wereld, en tevens het land met de grootste
moslimbevolking. Op het eiland Java leven meer dan 130 miljoen Indonesiërs, dat
daarmee het dichtstbevolkte eiland ter wereld is.
Indonesië is een republiek met een gekozen parlement en een
president. De hoofdstad is Jakarta op het eiland Java.
Het tijdverschil t.o.v. Amsterdam is in september +5 uur
voor Jakarta, voor Bali is het +6 uur.
De geschiedenis van Indonesië is bontgekleurd. Vanaf 2500
v.C. begint de verdringing van de oorspronkelijke inwoners door Maleiers van
het vasteland. Het is het prille begin van een lange ontwikkeling van
vorstendommen, islamisering, kolonisatie, bezetting, revolutie tot onafhankelijkheid.
Rond de 3de eeuw v.C. komen opnieuw, nu vanuit Zuid-China
Maleiers. Zij bouwen een uitgebreid handelsnetwerk, binnen Indonesië maar ook
verbonden met het Aziatische vasteland tot aan India. Met de handel komen
vanuit India ook hindoeïstische Brahmanen en boeddhistische monniken, die
totaal nieuwe gebruiken meebrengen.
Halverwege de 7de eeuw n.C. wordt Sri Vijaya in Zuid-Sumatra
een belangrijk vorstendom. In de 9de eeuw verschuift het zwaartepunt naar de de
Shailendradynastie op Midden-Java. Aan hen danken we onder andere de bouw van
Borobudur (830 n.C.), een van de mooiste bewaard gebleven tempels. De
Sanjayadynastie neemt de macht daarna over van de Shailendra’s, en zij bouwen
in de 10de eeuw het tempelcomplex van Prambanan, als de hindoeïstische
tegenhanger van het boeddhistische Borobudur. De macht op Midden-Java raakt door een geweldige vulkaanuitbarsting
rond 1000 n.C. in verval, een groot deel van de bevolking komt om, en de
tempels worden onder een dikke laag vulkaanzand bedolven.
In de 13de eeuw ontstaat op Oost-Java het koninkrijk
Majapahit. De invloed van dit koninkrijk blijft niet enkel tot Indonesië
beperkt, maar strekt zich ook uit over Maleisië en grote delen van Indochina. Het
wordt algemeen gezien als de grootste bloeiperiode voor de kolonisatie. Islamitische
handelaren brengen de islam mee. In de 15de eeuw valt het rijk uiteen, al wat
rest zijn kleine hindoestaatjes, die in de 16de eeuw bezwijken onder de druk
van de islamisering. Enkel Bali en het ondoordringbare binnenland blijven
buiten schot.
Tijdens de tijd van de ontdekkingsreizigers bevechten
Portugezen, Spanjaarden en Nederlanders elkaar om de handelsmonopolies in de
specerijenhandel. Het zijn de Nederlanders die rond 1600 de baas worden.
Onder de naam Nederlandsch Indië wordt het eilandenrijk gerund door de Vereenigde Oost-Indische Compagnie (V.O.C.). De
Nederlanders blijken geen doetjes, de lokale bevolking wordt verplicht om
kruiden te verbouwen, voornamelijk kruidnagel, peper en nootmuskaat. Als de
V.O.C. failliet gaat in 1799 wordt het bewind over Indonesië overgedragen aan
de Nederlandse overheid.
In de tijd dat Napoleon over Europa heerst, wordt Nederlandsch Indië in 1811 voor even Indonesia, als de Britten het land veroveren. Maar die geven,
nadat Napoleon is verslagen, het land in 1816 netjes terug aan de Nederlanders.
Na de kolonisatie zijn op Java vier inheemse ‘Vorstenlanden’
overgebleven. De vorstenlanden ontstonden in de loop van de 18e en 19e eeuw na
burgeroorlogen en opvolgingsstrijd binnen de Javaanse adel, als opvolgers van
het Rijk van Mataram. De macht van deze vorsten is door verdragen en akkoorden
sterk ingeperkt. Op Java breekt tussen 1825 en 1830 onder leiding van prins
Diponegoro een volksopstand uit, de zogenaamde Java-oorlog. Aan beide zijden
vinden onvoorstelbare wreedheden plaats. De oorlog eindigt met de overgave en
verbanning van Diponegoro. Er zijn dan 15.000 militairen gesneuveld, en onder
de lokale bevolking zijn meer dan 200.000 slachtoffers gevallen.
Het door de Britten opgezette Landrentestelsel wordt door de
Nederlanders vervangen door het Cultuurstelsel. De Indonesische boeren moeten
20% van hun landbouwgrond gebruiken om exportgoederen te verbouwen, en worden
ook door hun eigen vorsten uitgebuit. In
het boek Max Havelaar van Multatuli uit 1860 wordt deze situatie aan de kaak
gesteld. Uiteindelijk wordt het Cultuurstelsel afgeschaft.
Nederland breidt haar gezag gestaag uit over alle eilanden
van de archipel, soms ten koste van veel bloedvergieten zoals in de beruchte
Atjeh-oorlog van 1873 tot 1914.
In totaal vallen er in Atjeh als gevolg van het optreden
tegen opstanden meer dan 100.000 doden en een half miljoen gewonden. Aan
Nederlandse kant sneuvelen circa 2.000 Europese en inheemse militairen en
bezwijken er nog eens ruim 10.000 aan ziekten als cholera, buiktyfus en
beriberi. Van de lokale dwangarbeiders in Nederlandse dienst komen er
naar schatting 25.000 om. Uiteindelijk wordt in het begin van de 20ste eeuw de
hele archipel onder controle gebracht.
In januari 1942 valt Japan Nederlandsch Indië binnen. Ondanks de
uitgestrektheid van het land duurt het maar enkele weken voordat Japan het hele
land veroverd heeft. De Japanners voeren een vreselijk bewind. Het land kent
een periode van hongersnood en epidemieën.
Twee dagen na de capitulatie van Japan in augustus 1945
roept Soekarno op 17 augustus de onafhankelijkheid uit. De jaren na de onafhankelijkheidsverklaring
probeert Nederland het tij nog te keren en woedt er een guerrillaoorlog, in
Nederland bekend als politionele acties. Eind 1949 stemt Nederland onder sterke
internationale druk in met de onafhankelijkheid van Indonesië. Met uitzondering
van Irian Jaya, dat pas in 1963 door Nederland wordt overgedragen aan
Indonesië.
Soekarno wordt de eerste president van deze republiek. Zijn
rechterhand Mohammed Hatta wordt vice-president. Hij wil van alle verschillende
volken uit de archipel één natie smeden. Dit is een lastige opgave, omdat het
land Indonesië een koloniale uitvinding is. Voor de komst van de westerlingen
hadden de eilanden nooit een eenheid gevormd. Om dit doel te bereiken kiest
Soekarno er voor, om het op het Maleisisch gebaseerde ‘Bahasa Indonesia’ als
nationale taal te introduceren, terwijl de meeste inwoners Javaans en talloze lokale
talen en dialecten spreken.
In het parlementaire systeem van Indonesië heeft de
president in eerste instantie niet veel politieke macht. Daarom besluit
Soekarno in 1959 om de staatsvorm van het land in een geleide democratie te
veranderen. Daarna eigent Soekarno eigent steeds meer macht toe.
Het is ook gedaan met de monogamie. Tussen 1952 en 1970
trouwt hij met nog zes vrouwen.
Gedurende zijn presidentschap toont Soekarno meer interesse
voor sociale- dan voor economische vraagstukken. Zo zorgt hij er al snel voor
dat alle Indonesische kinderen naar de lagere school kunnen gaan. Hij richt
zijn beleid op het eerlijk verdelen van de schaarse middelen in het land.
Economisch gezien voert Soekarno een wanbeleid. Na de
onafhankelijkheid keert Indonesië zich
tegen alles wat Westers is. De beslissingen van Soekarno worden vooral gedreven
door nationalistische gevoelens. Zo komen er strikte beperkingen op de invoer
van Westerse producten.
Het ‘emotionele’ financiële beleid van de leider veroorzaakt
grote problemen voor de economie. De industrie kan niet groeien, op het
platteland wordt niet efficiënt geproduceerd en de inflatie wordt steeds hoger.
In 1965 breekt Indonesië met het IMF en de Wereldbank. Soekarno levert
economisch een wanprestatie en de Indonesische welvaart daalt. De kritiek op de
president neemt toe, zowel binnen het leger, als binnen de partij van Soekarno.
In 1965 wordt er een staatsgreep gepleegd. Nadat de lijken
van zes door communisten vermoorde generaals worden gevonden, neemt generaal Soeharto feitelijk de
macht in handen. In maart 1966 benoemt de president hem tot premier, met grote
volmachten. Er ontstaat een felle haatcampagne tegen de communisten. In de
periode die daarna volgt ontstaat ook een klopjacht op Chinezen en begint de
fysieke uitroeiing van communisten. Deze massamoord met wel 1 miljoen
slachtoffers, is de grootschalige afrekening met de vijanden van Soeharto en
van het leger. Met name op Bali zien groepen uit de bevolking hun kans om op
grote schaal oude vetes op gruwelijke wijze te beslechten. Deze massaslachting
geldt in Zuidoost-Azië als een van de meest bloedige periodes uit de naoorlogse
geschiedenis. Op 11 maart 1967 wordt Soekarno gedwongen de macht over te dragen
aan Luitenant-Generaal Soeharto, die op 12 maart als president wordt
geïnstalleerd. Drie jaar na zijn aftreden, op 21 Juni 1970 overlijdt Soekarno
in een militair ziekenhuis in Jakarta.
In de jaren 1973, 1978, 1983, 1988, 1993 en 1998 wordt
Soeharto steeds herkozen door de MPRS (Volksraad). Tijdens zijn regime weet
Indonesië een behoorlijke economische bloei te bereiken waardoor een
middenklasse ontstaat, die Soeharto's politieke machtsbasis vormt.
In 1998 wordt Indonesië zeer zwaar getroffen door de
economische crisis. De Rupiah keldert in een jaar tijd naar een kwart van zijn
waarde.
Soeharto wordt na een volksopstand door het leger tot aftreden
gedwongen, en op 21 mei 1998 trekt hij zich terug uit de politiek. Hij wordt opgevolgd door zijn vicepresident Habibie.
Op 27 januari 2008 overlijdt Soeharto
op 86-jarige leeftijd.
De presidenten na Soeharto :
1998–1999: Bacharuddin Jusuf Habibie (1936)
1999–2001:
Abdurrahman Wahid (1940-2009)
2001–2004: Megawati Soekarnoputri (1947)
2004–2014: Susilo Bambang Yudhoyono (1949)2014 : nieuw gekozen Joko Widodo (1961), inhuldiging op 20-10-2014
Hoewel de zeer corrupte
dictatoriale leider Soeharto ervoor heeft gezorgd dat de welvaart voor een deel van de
bevolking toeneemt, wordt niet hij, maar Soekarno nog altijd als de nationale held beschouwd. Soekarno gaat de geschiedenis in als de man die heeft
geprobeerd om het onverenigbare met elkaar te verenigen.
(mijn compilatie, met dank aan heel veel bronnen op internet)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten